Những tình tiết giảm nhẹ và tăng nặng TNHS là những tình tiết làm cho mức độ nguy hiểm của trường hợp phạm tội cụ thể của loại tội giảm đi hoặc tăng lên so với trường hợp bình thường và do đó, là căn cứ để giảm nhẹ hoặc tăng nặng TNHS đồng thời cũng là một trong 4 căn cứ để tòa án cân nhắc khi quyết định hình phạt đối với người phạm tội.
Số lượng và nội dung các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ TNHS phải được quy định trong BLHS, nó có tính ổn định khá cao. Qua 15 năm thi hành BLHS năm 1985 với 4 lần sửa đổi, bổ sung nhưng số lượng và nội dung các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ TNHS vẫn không có sự thay đổi. Đến BLHS năm 1999, phần lớn các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ TNHS trong BLHS năm 1985 vẫn được kế thừa song có một số tình tiết mới được bổ sung, sửa đổi một cách khá hoàn chỉnh. Có thể tóm tắt những điểm mới sửa đổi, bổ sung đó như sau:
1. Tên gọi và điều luật quy định: Tên cũ là “Các tình tiết giảm nhẹ” quy định tại Điều 38 và “Các tình tiết tăng nặng” quy định tại Điều 39 BLHS năm 1985. Tên mới là “Các tình tiết giảm nhẹ TNHS” quy định tại Điều 46 và “Các tình tiết tăng nặng TNHS” quy định tại Điều 48 BLHS năm 1999.
Việc bổ sung cụm từ “TNHS” vào 2 chế định nói trên là hoàn toàn đúng đắn và cần thiết nhằm làm rõ nội dung của từng chế định và làm chính xác hóa 2 thuật ngữ pháp lí này.
Luật Hình Sự 